Odwrócony podatek VAT

Odwrotne obciążenie VAT

Mechanizm odwrotnego obciążenia VAT (ang. reverse charge mechanizm) wprowadzono jako jeden z urządzeń walki z oszustami podatkowymi. Jest ukonstytuowany w polskiej ustawie o podatku od towarów i usług jak i dyrektywach unijnych. Oznacza to, że nabywcy towarów (lub usług) zobowiązani są do rozliczenia podatku VAT po swojej stronie, jest to odwrotność zasady ogólnej.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt. 7 ustawy o VAT, mechanizm odwrotnego obciążenia VAT ma zastosowanie w przypadku, gdy łącznie spełnione są nw. warunki:

1. dokonującym dostawy ww. towarów jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy;
2. nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT;
3. dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Należy zaznaczyć, że obowiązek ten dotyczy również podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.

Katalog towarów wobec których ma zastosowanie tzw. mechanizm odwrotnego obciążenia VAT zawiera 41 grup towarów:

1. Pozycje od 1 do 22 - zawierają szeroki katalog towarów z kategorii stali, wśród których znalazły się tzw. pręty stalowe, wobec których zdiagnozowano największą skalę nadużyć oraz żelazostopy, jak również granulki i proszek z surówki, surówki zwierciadlistej lub stali.
2. Pozycje od 23 do 27 - to towary z kategorii miedzi. Zakres towarów wyznaczony przez ww. pozycje nie obejmuje m.in. obrotu kamieniami miedziowymi i miedzią cementacyjną oraz wyrobów z miedzi takich jak blachy i rury z miedzi i jej stopów oraz folii z miedzi.
3. Pozycje od 28 do 41 odnoszą się do odpadów i złomu oraz surowców wtórnych, obejmują one:
1. Wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające (PKWiU 38.11.49.0) - w grupowaniu tym znajduje się m.in. zużyty sprzęt gospodarstwa domowego (np. lodówki, pralki, odkurzacze, kuchenki, telewizory, radia), zużyta elektronika użytkowa (np. komputery, monitory, laptopy), zużyte transformatory, silniki, zużyte samochody, wagony kolejowe itp.
2. Odpady - do kategorii odpadów, obok towarów w odniesieniu do których zastosowanie miał wcześniej mechanizm odwrotnego obciążenia (tj. odpady szklane, gumowe, z tworzyw sztucznych, odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal oraz odpady i braki ogniw i akumulatorów elektrycznych; zużyte ogniwa i baterie galwaniczne oraz akumulatory elektryczne) włączono również:
3. Surowce wtórne - tę grupę rozszerzono: w zakresie grupowania 38.32.2 - Surowce wtórne metalowe. Oprócz objętych do tej pory mechanizmem odwrotnego obciążenia VAT towarów z jednej podgrupy tj. 38.32.29.0 - Surowce wtórne z pozostałych metali z zastrzeżeniem, że dotyczy to wyłącznie odpadów i złomu, od dnia l października 2013 r. objęte tym mechanizmem są wszystkie surowce wtórne metalowe, tj. surowce wtórne z metali szlachetnych, metali żelaznych, miedzi i stopów miedzi, niklu i stopów niklu, aluminium i stopów aluminium oraz surowce wtórne z pozostałych metali.

Od 1 lipca 2015 r. tym szczególnym sposobem rozliczenia podatku należnego są objęte transakcje, których przedmiotem są (oprócz towarów wymienionych już obecnie w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, tj. towarów z kategorii stali, miedzi oraz odpadów, surowców wtórnych oraz złomu) również – sklasyfikowane według PKWiU - takie towary jak:

1. towary z kategorii stali – arkusze żeberkowane ze stali niestopowej (PKWiU 24.33.20.0),
2. towary z kategorii złota,
3. telefony komórkowe, w tym smartfony,
4. komputery przenośne takie jak: tablety, notebooki, laptopy - również występujące pod innymi nazwami handlowymi np. palmtopy, netbooki, minibooki, chromebooki, ultrabooki itp.
5. konsole do gier wideo (stosowane z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) oraz inne pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem (nawet przenośne) – z wyłączeniem części i akcesoriów do tych urządzeń, takich jak np. kasety z grami, sterowniki gier, kierownice itd.
6. nieobrobione plastycznie metale nieżelazne.

Mechanizm odwróconego obciążenia wobec dostawców towarów (załącznik 11 do ustawy o VAT) ma miejsce w sytuacji gdy: podatnik – dostawca nie korzysta z tzw. zwolnienia podmiotowego od podatku, podatnik – nabywca jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym, dostawa nie jest objęta zwolnieniem na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 2 lub art. 122 ustawy (zwolnienia dla towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT oraz dla dostaw złota inwestycyjnego).

Nowe zasady funkcjonowania w polskich przepisach dotyczą podatku od towarów i usług mechanizmu odwróconego obciążenia przewidują – w przypadku transakcji, przedmiotem których są wyroby z kategorii elektroniki - próg kwotowy, po przekroczeniu którego mechanizm ten ma zastosowanie. Od 1 lipca 2015 r. mechanizm odwróconego obciążenia ma zastosowanie do dostaw takich towarów jak: telefony komórkowe, komputery przenośne, konsole do gier wideo ,czyli tzw. elektroniki, dopiero w przypadku, gdy łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary – bez kwoty podatku – przekroczy 20 000 zł. Limit kwotowy, po przekroczeniu którego ma zastosowanie mechanizm odwróconego obciążenia odnosi się wyłącznie do towarów z kategorii elektroniki (komputery przenośne takie jak: tablety, notebooki, laptopy, telefony komórkowe, w tym smartfony, konsole do gier wideo) – nie dotyczy on innych towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT.

Jeżeli po otrzymaniu całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy (pierwszej z dostaw w przypadku, gdy jednolita gospodarczo transakcja obejmuje więcej dostaw) następuje zmiana określenia podatnika dla tej dostawy (np. zmienia się wstępnie zamówiona wartość towarów w przypadku sprzętu elektronicznego lub zmienia się w międzyczasie status podatkowy stron umowy – z podatnika zwolnionego na podatnika VAT czynnego lub na odwrót), konieczne jest dokonanie korekty obejmującej wcześniej rozliczoną zaliczkę – do rozliczenia podatku z tytułu jednej dostawy może być bowiem zobowiązany tylko jeden podatnik.

W jednym z przypadków, gdy sprzedawca dokonujący dostawy takich towarów jak: telefony komórkowe, w tym smartfony, komputery przenośne, takie jak: tablety, notebooki, laptopy etc. oraz konsole do gier wideo, które powinny być objęte mechanizmem reverse charge (w przypadku przekroczenia limitu wartości jednolitej gospodarczo transakcji w wysokości 20000 zł), na skutek działania nabywcy dokona nieprawidłowego rozliczenia podatku od takiej dostawy, może on – przy dochowaniu określonych warunków – zostać zwolniony z konsekwencji takiego nieprawidłowego rozliczenia

Zgodnie z informacją od szefa Komitetu Stałego Rady Ministrów (ministra Henryka Kowalczyka) zmiany spowodowane uszczelnieniem poboru podatku VAT w roku 2016 spowodują uzyskanie dodatkowo nawet kilkanaście miliardów złotych. Aktualnie procedowany jest PiS-owski projekt ustawy o likwidacji odwróconego VAT w handlu złomem.